کوتاه از تاریخچه لبنیاتی هایی که پسوند اخوان دارند

سالیانی است که پیشوند «اخوان» را بر سر نام بیشتر فروشگاه های لبنیاتی می بینیم. آیا همه ی این فروشندگان لبنیات نام خانوادگی اخوان به همراه پسوندی بر خود دارند؟ یا همه ی این فروشگاه ها توسط چند برادر اداره می شوند؟ اخوان تبریزی، اخوان فرهادی، اخوان تاجیک و ... چند نمونه از صدها نامی است که بر سر در فروشگاه های لبنیاتی دیده می شوند.
اما اصل داستان:
حکایت نام «اخوان» بر سر در فروشگاه های لبنیاتی به دهه ۲۰ تا ۵۰ شمسی در تهران باز می گردد و داستانی کم و بیش شبیه به نام شمشیری و دکان های چلوکبابی دارد. امروز دهها چلوکبابی بی ارتباط با مرحوم حاج حسن شمشیری بر خود نام شمشیری نهاده اند و کار به جایی رسیده که کسی از گوشه ای بلند شده و نام تجاری شمشیری را به نام خود ثبت کرده و از دیگر کسانی که از این نام استفاده می کنند شکایت به محکمه برده است!
خاطره خوش سه برادر قزوینی الاصل به نامه علی آقا، اصغر آقا و آقا یوسف اخوان که نخستین فروشگاه های زنجیره ای لبنیات در تهران را در دهه ۲۰-۳۰ راه اندازی کردند سبب شده است که تا امروز هم کسانی که می خواهند لبنیاتی راه بیاندازند، نام اخوان بر خود می گذارند. شاید بدون آنکه از علت آن با خبر باشند.
این سه برادر با راهبری برادر بزرگتر یعنی علی آقا به شغل خانوادگی یعنی دامداری اشتغال داشته اند. گاوداری های آنان در حومه تهران و قزوین از بزرگترین گاوداری های زمان خود بوده است. همین گاوداری ها شاید اولین گاوداری هایی بودند که اقدام به واردات نژاد های مرغوب شیری و استفاده از شیوه ها و ابزار مدرن روز برای تولید محصولات خود کردند.
اولین فروشگاه اخوان در خیابان سعدی، چهارراه سِد علی (سید علی) افتتاح می شود و به روزگار خود مرغوب ترین و بهترین شیر، ماست، خامه و سر شیر را به پاکیزه ترین راه ممکن به مردم عرضه می کند. پاکدستی و درستی برادران اخوان و کیفیت محصولاتشان، سبب اقبال مردم به آنان می شود و کارشان روز به روز گسترش می یابد به وجهی که فقط در خیابان سعدی، دو - سه شعبه و در دیگر نقاط تهران مثل چهار راه یوسف آباد (پایین)، شعباتی را افتتاح می کنند.
فرزندان ذکور این سه برادر هیچکدام به شغل پدری اهتمام نورزیدند و همگی یکسره به کسوت پزشکی در آمدند و امروز زندگانشان در آمریکا روزگار می گذرانند.
پس از فوت برادران اخوان، اداره ی فروشگاه هها به دست شاگردان آنها افتاد و آنها هم رفته رفته برای خود کسب و کار مستقلی راه انداختند و نام اخوان با پسوند نام خانوادگی خود را بر دکان های خود نهادند و اکثراْ هم به همان سیاق و شیوه ای که آموخته بودند به تولید و عرضه محصولاتی با کیفیت پرداختند.
در سال های ۷۰ و ۸۰، کارخانه های لبنیات رشدی قارچ گونه یافتند و محصولات رنگارنگ و البته بی مزه و کیفیتشان بازار را قرق کردند. دکان های سنتی لبنیات فروشی رو به ورشکستگی و نابودی رفتند و همه به فکر تغییر شغل خود بودند. در پایان سالهای نود وقتی شور و شوق مصرف محصولات بی کیفیت کارخانه ای و ماست های نشاسته ای و ژلاتینی و بتونه مانند فرو نشست، باردیگر خرید محصولات سنتی لبنی رونق گرفت و دکان های متعددی شروع به کار کردند و بیشتر آنان از نام اخوان وام گرفتند. احتمالا بدون آنکه چرایی و دلیل آن را بدانند.
من برای خرید ماست و شیر و خامه و سر شیر انتخاب دیگری جز لبنیات سنتی ندارم و همین جا انزجار و بلکه نفرتم را از کارخانه های لبنیاتی اعلام می کنم.
عکس از سایت روزنامه دنیای اقتصاد